Sinds Lance Armstrong in 1999 de Tour de France-titel veroverde met de Trek 5500 OCLV, is koolstofvezel het voorkeursmateriaal voor hoogwaardige fietsframes. De veelzijdige aard van koolstofvezel zorgt voor nauwkeurige afstemming, vormgeving, balancering van de stijfheid, gegarandeerd rijcomfort en verbetering van de aerodynamische prestaties.
Koolstofvezelframes hebben echter hun nadelen, met name hun hoge prijs (tot vijf cijfers voor high-end modellen) en de gevoeligheid voor schade bij botsingen in vergelijking met frames gemaakt van andere materialen.
Hoe worden fietsframes van koolstofvezel vervaardigd?
Fietsframes van koolstofvezel bestaan uit lagen koolstofvezel (koolstofweefsel) ingebed in een matrix van epoxyhars. De koolstofvezel zorgt voor stevigheid, terwijl de hars de lagen met elkaar verbindt. De meeste frames zijn gemaakt met behulp van meerdere lagen koolstofvezel/harsmateriaal, bekend als "prepreg", waarbij verschillende kwaliteiten en oriëntaties in aanmerking worden genomen voor verschillende framelocaties. Look vermeldt bijvoorbeeld dat het 795 Blade-frame meer dan 800 verschillende prepreg-materialen bevat.
Het beheersen van de complexiteit van gelaagdheid voegt complexiteit toe aan het ontwerp van koolstofvezelframes, omdat fietsmerken onzeker zijn over hoe gebruikers hun frames uiteindelijk aan belasting zullen onderwerpen. Dit leidt tot een zekere mate van overontwerp om ervoor te zorgen dat de frames onverwachte spanningen kunnen weerstaan.
Kenmerken van fietsframes van koolstofvezel
Een belangrijk onderscheid tussen koolstofvezel en alle metalen ligt in de samengestelde aard van koolstofvezel, waardoor de fysieke eigenschappen multidirectioneel zijn. Dit betekent dat de indeling op verschillende vlakken cruciaal is voor de rijeigenschappen en sterkte van het frame. Daarom wordt de term "gelaagdheid" vaak benadrukt in de context van koolstofvezelfietsmaterialen.
Een andere cruciale factor is de modulus van de gebruikte koolstofvezel. Vezels met een hogere modulus zijn stijver maar brosser. Zelfs frames die op de markt worden gebracht als "hoge modulus" worden vaak gemaakt door verschillende soorten koolstofvezel te mengen. Hoewel koolstofvezel met een hogere modulus duurder is, resulteert dit in een lichter frame met dezelfde sterkte.
Af en toe bevatten frames van koolstofvezel andere materialen. Een voorbeeld is de Countervail-technologie van Bianchi, waarbij een laag elastisch hechtmateriaal in de koolstofvezellagen wordt geïntegreerd om trillingen op de weg te dempen.
Aangezien fietsmerken de ongeëvenaarde kwaliteiten van hun hoogwaardige koolstofvezelframes vaak ophemelen, zijn de voordelen van koolstofvezel bekend. De mogelijkheid om de kenmerken in elk deel van het frame nauwkeurig af te stemmen, maakt ontwerpen mogelijk die zijn afgestemd op specifieke rijstijlen en vereisten.
Koolstofvezel kan worden gegoten in extreem lichte en robuuste frames, met ingewikkelde aerodynamische vormen, terwijl de rijkwaliteit en het comfort behouden blijven. Deze voordelen brengen echter kosten met zich mee, en koolstofvezel is niet de optimale keuze voor budgetframes, waar goedkopere aluminium frames vergelijkbare of betere rijervaringen kunnen bieden.
Vergeleken met metalen frames is een ander nadeel van koolstofvezel het onvermogen om te boren of te tikken om interfaces met schroefdraad te bieden voor de installatie van componenten. Dit betekent dat er vaak lagers in het frame moeten worden gedrukt, of dat er metalen inzetstukken moeten worden toegevoegd om draadlagers te monteren.
Koolstofvezel is ook gevoelig voor verplettering, waardoor gebieden zoals uitvaleinden gevoelig zijn voor schade. Koolstofvezelfietsen bevatten doorgaans metalen asinzetstukken of ingebedde metalen beschermingsblokken in deze gebieden.
Botsingen en botsingen kunnen schade aan de binnenkant van framebuizen veroorzaken, die aan de buitenkant mogelijk niet zichtbaar is, wat mogelijk kan leiden tot onverwachte framefouten. Als een koolstofvezelframe schokken of ernstige botsingen heeft gehad, moet het worden geïnspecteerd voordat er weer mee wordt gereden. Methoden zoals echografie of röntgenfoto's kunnen nodig zijn om de interne schade vast te stellen.
Als een koolstofvezelframe inderdaad beschadigd raakt, zijn de recyclingmogelijkheden beperkt, terwijl metalen frames eenvoudig kunnen worden gerecycled. Door de hoge waarde van titanium is het onwaarschijnlijk dat het op een stortplaats terechtkomt.
Voordelen van koolstofvezel fietsframes:
- Uitstekende stijfheid-gewichtsverhouding
- Hoge plasticiteit voor nauwkeurige afstemming
- Vormbaar in aerodynamische vormen
Nadelen van koolstofvezel fietsframes:
- Zeer hoge prijs
- Gevoelig voor slijtage en schade na botsingen